Bebekler emziği neden bu kadar çok severler?
Bebekler çok kuvvetli bir emme refleksi ile dünyaya gelirler. Bu refleksin gücünü en iyi anlatan bebeğin ilk aylardaki şu algısıdır: “Dünya bir meme ve ben de bir ağızım!” Dolayısıyla bu dönemdeki fiziksel ve duygusal doyumu ancak emme davranışı ile sağlayabilirler. Besinleri çiğneme olgunluğuna erişmediklerinden karınlarını emerek doyururlar. Annenin bebeğini emzirme sırasındaki dokunuşları, kucaklaması, sevgi ve şefkat gösteriyor olması ise duygusal doyum tarafını oluşturur.
Emzik kullanırken dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Emziğin boyutunun bebeğin fiziksel özellikleri ile paralel olması gelişimi açısından önemlidir. Çene yapısına uygun emzik seçmeye özen gösterilmelidir. Ayrıca, emzik sık sık yere düşüp etrafa sürünebileceğinden emzik kullanımındaki en kritik nokta hijyen diyebiliriz. Ayrıca, emziği özellikle küçük bebeklerin boynuna zincir ile asmak kendini boğma ihtimali olduğundan önerilmemektedir.
Bir çocuğun hiç emzik kullanmaması söz konusu olabilir mi?
“Her çocuk mutlaka emzik kullanmalı” gibi bir gereklilik söz konusu değildir. “Emzik kullanmayan bebekler emme duygularını tatmin edemezler” gibi bir düşünce yanlış olur. Yeterli süre anne sütü almış bir bebeğin emzik kullanmaması oldukça sağlıklı bir durumdur. Fakat, emziği bazı bebeklerin emme güdüsünü (annenin sütünün olmadığı durumlarda) tatmin etmesi için kullanmak destekleyeci olmaktadır. Özellikle emme güdüsünün fazla olduğu ilk aylarda, eğer anneyi ememiyorsa emzik kullanılması önerilir. Çünkü, bebek bu içgüdüyü tatmin etmek için parmak, oyuncak, battaniye, vs. yönelebilir. Bu saydıklarımıza kıyasla emzik kullanımı çok daha sağlıklıdır.
Emzik kullanmanın faydası ya da zararı var mıdır?
Bu bebeğin içinde bulunduğu durumdan duruma farklılık gösterir. Eğer doğumundan itibaren düzenli ve yeterli miktarda anne sütü almış bir bebekten bahsediyorsak emme içgüsünde doyuma ulaştığını söyleyebiliriz. Sadece daha az sorun çıkararak uyuması için emziğe alıştırmak zaman zaman anne-babaların başvurduğu bir metottur. Ancak, emziğin asıl amacı çocuğun emme davranışında doyuma ulaşmasını desteklemek ve bir sonraki gelişim basamağına geçmesini sağlamaktır. Bu durumdaki bebekler için emzik kullanımı, bırakma sürecinde yaşanan sorunlar düşünüldüğünde gerekli görülmemektedir. Bunun aksine, hiç anne sütü alamamış dolayısıyla emme duygusunu doyuma ulaştıramamış bir bebeğe emzik verilmesi, bu hazzı yaşamasını sağlayacağından yararlıdır. Bebeğin duygusal gelişimi için emmenin verdiği güven hissini yaşaması gerekir. Aksi takdirde, bu hazzı yaşamak için parmağına yönelebilir ki bu emzik kullanmaktan çok daha tehlikeli bir alışkanlığa sebep olabilir. Çünkü günü geldiğinde emziği atabilirsiniz ama parmağı kesip atmak mümkün değildir.
Bebeğe her ağladığında emzik vermek doğru mudur?
Emziğin temel amacını hatırladığımızda bunun cevabı aslında çok açıktır. Emziği bir susturucu veya anne-baba için bir yardım aracı olarak görmemek temel ilke olmalıdır. Sürekli ağzında emzik ile gezen bebeklerde diş ve çene bozuklukları görülebildiği gibi konuşmayı öğrenmede zorlandıkları ve telaffuzda problem yaşadıkları göze çarpmaktadır.
Emzik hangi yaşta bırakılmalıdır?
Diş doktorları iki yaşından itibaren kullanılmamasının ağız ve çene sağlığı açısından daha doğru olduğunu söylüyorlar. Duygusal boyutuna baktığımızda da benzer bir süre verebiliriz. Çünkü, yaş ilerledikçe emziğin bir alışkanlık haline gelmesi söz konusu olduğundan çocuğun emzikten kopması zorlaşmaya başlamaktadır.
Emzik kullanma alışkanlığı önlenebilir mi?
Bebeği hiç emzik ile tanıştırmaz iseniz bu alışkanlığı öneleyebilirsiniz ama emziğin yerini başka nesneler almaya başlayabilir. Çünkü, içgüdüsel olan emme davranışı bir şekilde doyuma ulaştırılmalıdır.
Anne-babalara öneriler....
En önemli nokta az önce belirttiğim gibi emziği bir susturucu olarak kullanmamaktır.
Zaman zaman anne-babalar bebeklerinin daha kolay uykuya dalması için emziğe alıştırmak isterler. Ancak emziğe alıştırma sürecinde emziği şekere, reçele veya bala batırmak diş yapısını bozacağından çok sakıncalıdır.
Bırakma sürecinde ise emziği tamamen ortadan kaldırmak çocuk için zorlayıcı olmaktadır. O nedenle, ilk başlarda emme süresini kısıtlama ile başlanmalı, emzik istediğinde oyalanacağı başka bir yiyecek (meyve, bisküvi gibi) vererek oyalanması sağlanmalıdır.
Emzik emmediği zamanlarda onun bu davranışını takdir ettiğinizi söylemek, ufak ödüller vermek yine emziğin bırakılmasını kolaylaştıracaktır.
Artık büyüdüğü ve bu nedenle emziğini bırakacağı teması üzerinden gitmek “abi/abla olmak” çocuklar tarafından çok önemsendiğinden bu süreçte anne-babalar için oldukça yardımcı bir taktikdir.
M.A. Uzman Klinik Psikolog [Yazar]